Zaman zaman “kan zehirlenmesi” olarak da ifade edilen sepsis, tüm vücuda yayılan bir enfeksiyon ajanının iltihabi reaksiyonlara neden olarak yaşamsal organların kan akışını sınırlaması sonucu çoğunlukla uzun süreli fiziksel yetersizlik veya ölümle sonuçlanan bir klinik tablodur. Sepsis hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde en yaygın, buna karşılık en az tanınan hastalıklardan birisidir. Dünya ölçeğinde her yıl 6 milyondan fazlası yeni doğan ve erken çocukluk döneminde, 100.000’den fazlası maternal sepsis olmak üzere toplam 20-30 milyon kişinin sepsise yakalandığı tahmin edilmektedir. Yine, dünya genelinde her birkaç saniyede bir kişi sepsisten ölmektedir. Gelişmiş ülkelerde, geçen on yıl içerisinde sepsis oranı yıllık %8-13 artmıştır. Bunun farklı nedenleri olmakla beraber, özellikle yaşlanan nüfus, ilaca dirençli enfeksiyonlar ve tüm yaş gruplarındaki yüksek riskli girişimler ön plana çıkmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde kötü beslenme, fakirlik, aşılama ve zamanında tedavi yapılamaması  ilk göze çarpan nedenlerdir.

Sepsis genellikle akciğer, deri ve batın enfeksiyonları gibi başka bir tıbbi durumun sonucu olarak ortaya çıkar. Ateş, döküntü, solunum zorluğu gibi belirtilerinin çoğu da diğer tıbbi durumlara benzer, bundan dolayı tanısı genellikle zordur. Sepsisten başvuran hastalardan, yine bu nedenden ölenlerin oranı 2000 yılından 2008 yılına kadar ikiye katlanmıştır. Bu istatistik bile kendi başına bu konuyla mücadele etmek için yeterlidir.

2004 yılında Institute for Healthcare Improvement (IHI) sepsis hastalarının tanı ve tedavisine yönelik bir kılavuz yayımlayınca, Cerner adlı sağlık bilişimi firması bu kılavuzların elektronik sağlık kayıt sistemlerine dahil edilmesinde bir potansiyel görmüş ve erken dönemlerde sepsis tanısı koymak için St. John Sepsis Agent adlı bir algoritma geliştirmiştir. Bu algoritma, klinik uzmanlıkla  istatistiksel analizi birleştiren bir gerçek dünya uygulamasıdır. Yıllar içerisinde yapılan çalışmalarla, yanlış pozitiflik ve dolayısıyla hasta olmayan kişiler için hatalı alarmları azaltmaya yönelik çalışmalarla algoritma şu anda 14. versiyonuna ulaşmıştır. Algoritmanın bu versiyonunun duyarlılığı (sensitivity) %99.2 ve özgüllüğü (specifity) ise %90.5’tir. St. John Sepsis algoritması doktor daha enfeksiyondan şüphelenmeden dört sepsis  hastasının birisini tanımlayabilmektedir.

Benzeri klinik bilişim uygulamalarının ülkemizde de kullanılması (ve hatta geliştirilmesi) dileğiyle…

Kaynaklar:

1. The World Sepsis Declaration

2. Identifying Sepsis Before it is Too Late