Halk sağlığı bilişiminin önemli bir parçası da bilgi teknolojilerinin salgın hastalıkların erken tespiti ve önlenmesinde kullanımıdır. Özellikle son yıllarda çeşitli salgın hastalıkların önceden belirlenmesi ve takibinde bilgi sistemlerinin kazandırdığı yeteneklerden geniş ölçüde yararlanılmaya başlanmıştır. IBM Batı Afrika’daki Ebola salgınının kontrol altına alınması için veri analitiği, mobilite ve bulut bilişim teknolojileri kullandığını bildirmiştir.

Günümüzdeki Ebola salgını, hastalığın keşfedildiği 1976 yılından bu yana karşılaşılan en kötü Ebola salgınıdır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) rakamlarına göre şimdiye kadar yaklaşık 5.000 civarında insanın ölümüne yol açmıştır. Kayıplar, Ebola hastaları yüzünden yerel yönetim ve sağlık sistemlerinin çok zor duruma düştüğü Gine, Liberya ve Sierra Leone’de yoğunlaşmıştır.

IBM Sierra Leone’de bireylerin sürecin içerisine dahil edilmesi ve analitik sistemler geliştirilmesi konusuna yoğunlaşmış, insanları virusa karşı uyarmak maksadıyla SMS mesajlaşma teknolojilerinin kullanımını ön plana çıkarmıştır. Sierra Leone’de insanların %40-50 kadarı okuma yazma bilmemektedir. Sierra Leone Açık Hükümet Girişimi (Open Goverment Initiative, OGI) ve teknoloji ortağı olarak IBM, insanların SMS ve ses ile Ebola raporlamasını ve sorunlarını iletmesini mümkün kılan bir sistem devreye almışlardır. Sistemin temel stratejisi yenilikçi yaklaşımlarla veri toplamak ve bunu analiz ederek eyleme yönelik yaklaşımlar geliştirmeyi sağlamaktır. SMS yanı sıra hükümet mobil telefonlar tarafından çekilen radyo yayınları kullanmaktadır ve ses kayıtlarını almak üzere bir çağrı merkezi de kurmuştur. Çağrı merkezi şimdiden günde binlerce çağrı almaktadır. Mobil ağ operatörü Airtel mesajların niteliğini iyileştirmek ve anlamlı veri setleri içeren mini anketler düzenlemek için ücretsiz bir hat tahsis etmiştir. Mobil teknoloji Afrika’da en güçlü iletişim platformudur.

Hastalar, sağlık çalışanları ve toplumun genelinden alınan mesajlar durumun neredeyse eş zamanlı ve doğrudan anlaşılmasını mümkün kılabilmektedir. Toplanan veriler bulut tabanlı süper bilgisayarlar kullanılarak birleştirilmiş, OGI aracılığıyla insanlarla paylaşılmış ve gerekli stratejiler oluşturulmuştur. Örnek olarak, çalışmalar sırasında her yerde Ebola’dan ölmüş insan cesetlerinin uzun süre bulunduğu ve bu durumun da önemli bir risk oluşturduğu belirlenmiştir. Buna ilişkin SMS mesajları ve bilgilendirme sayesinde halk kültürel uygulamalarını bırakarak cesetleri çok çabuk yakmaya başlamıştır.

Nijerya Ebola ile mücadelede çok önem taşıyan bir ülkedir ve yakın zamanda Ebola olgusu kalmadığını açıklamıştır. Nijerya’nın gelecekteki salgınlara karşı hazırlığını desteklemek amacıyla IBM tarafından tesis edilen IBM Connections teknolojisi doğal afetlerde kayıt takibinde kullanılmış bir sistemdir. Bu sistem sağlık çalışanlarına ve idarecilere doküman paylaşımı, sesli ve görüntülü paylaşım ve toplantılar düzenleme konularında imkan sağlayan güvenli sayısal bir platformdur.

IBM ayrıca, bulut teknolojisi kullanarak kurduğu Ebola açık veri ambarı ile hükümet, yardım kuruluşları ve araştırmacılara ücretsiz ve açık veriye erişim imkanı sağlamaktadır.

Bulaşıcı hastalıklarda toplum sağlığı uygulamalarına yönelik yenilikçi teknolojiler geliştirilmesi küreselleşen dünyada epidemi riskinin erken dönemde ön görülebilmesi ve önlenebilmesi için kaçınılmaz bir ihtiyaç ve fırsattır.

Kaynak:

IBM Launches Humanitarian Initiatives to Help Contain Ebola Outbreak in Africa