Japonya, ABD ve Avrupa’da son yıllarda, projeler kapsamında veya piyasaya yönelik ürün olarak çok sayıda yaşlı bakım robotu geliştirilmiştir. Bu çalışmaların temel nedeni düşük doğum hızı ve artan ömür beklentisine bağlı olarak yaşlanan nüfusun artan bakım maliyetleri (ayrıntılı bilgi için tıklayınız) ve bu alanda çalışacak yeterli genç personelin bulunamaması olarak ifade edilmektedir (video için tıklayınız).  

Yaşlılar için bakım robotu geliştirilmesinde genel olarak üç hedef vardır; yardım, gözetim ve arkadaşlık. Yardımcı robotlar gündelik aktivitelerinde yaşlılara yardımcı olmak üzere geliştirilmektedir. Gözetim robotları yaşlıların sağlık ve güvenliklerini takip amacına yöneliktirler. Arkadaşlık yapmak üzere geliştirilen robotlar yaşlı bireylerin yaşam kalitesi  ve iyilik haline katkı sağlayabilirler. Aşağıda yaşlılara yönelik çeşitli robot örnekleri hakkında kısa bilgiler verilmiştir.

My Spoon: SECOM firması tarafından geliştirilen otomatik besleme robotudur. Özel paketleme gerekmeksizin her türlü gıda için kullanışlıdır. farklı tipte problemleri olanlar için esnek olarak dönüştürülebilir şekilde tasarlanmıştır (video görüntü için tıklayınız).

RIBA (Robot for Interactive Body Assistance): RIKEN firması tarafından geliştirilmiştir. Oyuncak ayı  benzeri yüzü olan bu robot yataktan tekerlekli sandalyeye yaşlıların taşınmasında kullanılmaktadır. Ses ve yüz tanımakta, sesli komutlara tepki vermektedir (video görüntüsü için tıklayınız).

Hybrid Assistive Limb suit (HAL): Cyberdene tarafından geliştirilmiştir. Hareket etmeye teşebbüs eden bireyin sinir uyarılarını tespit edip kasları bu doğrultuda otomatik olarak harekete geçiren bir sistemdir (video görüntüsü için tıklayınız). Vücudun adeta uzantısı gibi kullanılabilen HAL5 vücut hareketlerini destekleme ve ağırlık kaldırmada yararlıdır. Tıbbi amaçla, sandalyeden kalkamayan hastaların yürümesine yardımcı olarak yada çeşitli ağırlıkları kaldırmasını sağlamak üzere kullanılabilir. İnşaatlarda yardımcısız kaldırılamayan ağır yüklerin kaldırılması ve taşınması gibi çeşitli işlere katkı sağlayabilir. Benzeri olarak Honda firması tarafından geliştirilen “Stride Management System” ve “Walking Assist Device” adlı adımlama ve yürüme yardımcıları da bulunmaktadır.

Pearl:  University of Pittsburgh ve Carnegie Mellon University tarafından yaşlılar için kişisel robot yardımcı projesi kapsamında geliştirilen bir Nursebot (hemşire robot)’tur. Yaşlılara günlük aktivitelerini (yeme, içme, ilaç alma, banyo ve tuvalet) hatırlama konusunda yardımcı olur ve ortamlarında onlara kılavuzluk eder (video görüntüsü için tıklayınız).

RP serisi robotlar: InTouch Health Inc. (Santa Barbara, CA) tarafından geliştirilen ve doktor ofisinden ayrılmadan doktor hasta iletişimini sağlayan uzaktan kumandalı robot serisidir. RP-VITA, RP-7i gibi çeşitleri vardır. RP-7i uzaktan kontrol teknolojileri ile klinisyenin hastaları ve tıbbi personel ile farklı bir konumdan iletişim kurmasını sağlar (video görüntüsü için tıklayınız). RP-VITA akut teletıp konsültasyonlarında özel teletıp ekibi ihtiyacını ortadan kaldırmak ve uzman bakımına erişimi artırmak üzere geliştirilmiştir (video görüntüsü için tıklayınız). Aynı firma tarafından benzeri işlevlere yönelik taşınabilir platformlar da geliştirmiştir.

uBot5 robot: University of Massachusetts, Amherst tarafından geliştirilmiştir. Nesneleri kaldırmak ve hareket ettirmek dahil pek çok işlevi bulunmaktadır. Yaşlı bireylerin düşme sinyallerinin ve belirtilerinin takibinde kullanılabilir. Ayrıca internet üzerinden sanal ziyaretlerle ve iki yönlü iletişimle sosyalleşme ihtiyaçlarına katkı sağlar (video görüntüsü için tıklayınız).

CareBot: Çok sayıda yaşamsal bulgu sensörleriyle donatılmış kişisel robottur. Yaşlıların evlerinde takibini sağlamaktadır. Sözlü ve iki yönlü iletişim kurabilir. Sözel hatırlatmalar yapabilir. Evde oturan kişiyi adım adım takip ettiğinden ve evin her yerinde sensör yada kablo ihtiyacını ortandan kaldırdığından geliştiricisi GeckoSystems tarafından akıllı evlerin en maliyet etkin türü olarak ifade edilmektedir (video görüntüsü için tıklayınız).

Paro: AIST firması tarafından yaşlılarda terapide kullanmak üzere geliştirilen kürk kaplı fok şeklinde bir robottur. İletişim kurulduğundan kuruğunu hareket ettirerek ve gözlerini açıp kapayarak cevap vermektedir. Seslere tepki vermekte ve adını öğrenebilmektedir. Fok benzeri sesler çıkartan bu robot gündüzleri aktif geceleri ise uyku modundadır. Işık, dokunma ve konum sensörleri de bulunmaktadır (farklı video görüntüleri için tıklayınız). Ayrıca Sony’nin AIBO robotic köpeği, OMRON’un NeCoRo robotik kedisi, iRobot’un My Real Baby adlı robot oyuncağı da arkadaşlık yapmak üzere ya da sosyal ilişki kurulması maksadıyla geliştirilen robotlardandır.

Bakım alanında bir yandan çok çeşitli robotlar geliştirilirken diğer yandan da bunlara yönelik etik inceleme ve eleştiriler yaygın şekilde yapılmaktadır. Roboetik ve etik değerlere duyarlı olarak robot tasarımı (value sensitive design) son yılların önemli ve ilgi çekici araştırma konuları arasındadır.

Kaynaklar:

1. Dragos, George. How Hybrid Assistive Limb (HAL) Exoskeleton Suit Works. Haziran 12, 2014. Erişim Tarihi: Mayıs 14, 2015. 

2. Szondy, David. Honda uses Asimo technology to get the elderly on their feet. Temmuz 31, 2012. Erişim Tarihi: Mayıs 14, 2015.

3. Robots.nu. Care robot. Erişim Tarihi: Mayıs 14, 2015.