Küresel teknoloji devrimi, sağlık sistemlerini ve hizmetlerini kökten dönüştürüyor. Sağlık alanında bilgi teknolojisi uygulamaları sadece sağlık bilgi sistemlerinin kurulumu ve kullanımından ibaret değildir.  En genel çerçevede sağlıkta bilişim uygulamaları birbirleriyle ilişkili ve etkileşimli üç alanda incelenebilir. Bunlar;

• Sağlık bilgi sistemlerinin mevcut iş akışlarını dönüştürerek daha etkili ve verimli bakım sistemler haline getirmesi (elektronik sağlık kayıtları, sağlık bilgi sistemleri, görüntü arşivleme ve iletişim sistemleri, çeşitli karar destek sistemleri vs.)
• Yeni teknolojiler kullanılarak yeni sağlık hizmeti sunum modellerinin oluşturulması (telesağlık/teletıp uygulamaları, sağlığa yönelik mobil uygulamalar, bakım ve ameliyat robotları, nesnelerin interneti, kitlesel kaynak kullanımı vs.),
• Tıp ve sağlık “sistem”ini kökten değiştirmeye aday paradigma kaymaları olarak sıralanabilir.

Her ne kadar bu üç alan arasındaki ayrım çok keskin olmasa ve çoğu zaman birbiriyle etkileşse de bu ayrım en azından sağlığın teknolojiye dayalı dönüşümünü algılamamızı kolaylaştırabilir. Bu sınıflama içerisinde en çarpıcı olanı şüphesiz sağlık ve tıp kavramlarını kökten değiştirmeye dayalı meydan okumalar yada paradigma kaymaları. Bu alanda en göze çarpan çalışmalar arasında geleneksel hizmet sağlayıcı temelli ve tedavi esaslı yaklaşımdan kişiselleştirilmiş tıbba (personalised medicine) geçiş ve tıbbın araştırma ve uygulamaya dayalı alanlarını birbirine yaklaştırmaya yönelik çalışmalar (karşılaştırmalı etkililik araştırmaları, bağlı verinin tıbbi bilgi modellenmesinde kullanımı vs.) bulunuyor.

Kişiselleştirilmiş tıp kavramının dayandığı temel unsurlar arasında iyilik halinin ve hastalık risklerinin takibi ve mümkün olduğunca önlenmesi/erken teşhisi ve müdahale edilmesi yer alıyor. Peki iyilik hali nedir? Nasıl ölçülür? Bunun bir standardı var mıdır?

Günümüzde tıbbi araştırmalar sağlıktan çok hastalıklara odaklanmıştır. İyilik hali (esenlik, sıhhat, afiyet, selamet, wellness) kavramı geleneksel sağlık kavramının ötesinde fiziksel, mental ve sosyal iyilik halleri ve bunların ilişkilerine karşılık gelmektedir. Kapsamında fiziksel canlılık, mental isteklilik, sosyal tatmin, başarma duygusu ve kişisel memnuniyeti sağlamaya yönelik seçenek ve etkinlikleri de barındırır. Sağlık açısından aynı durumda olan bireyler iyilik hali yani yaşamlarının yaratıcılık, fedakarlık, dostluk, fiziksel ve entelektüel başarı ile dolu olmaları açısından farklı olabilir. Günümüz standart tıbbi yaklaşımında, hastalık kavramı sağlık kavramı ile tamamlayıcıdır ancak iyilik hali kavramı ile değildir. Örnek olarak dolu dolu yaşayarak ve sevenleri ile çevrili bir ortamda ölen bir hasta hala iyilik hali hissedebilir.

İyilik halini nelerin etkilediği konusunda hastalıkların aksine bilinen çok az şey vardır.Yaşam tercihleri ve davranışlar (fiziksel etkinlik, meditasyon, beslenme) teknoloji, sosyal katılım ve birliktelikler, genetik, iş, okul, komşuluk ilişkileri ve diğer çevresel etkenler iyilik halini şekillendirebilir. Çoğu tıbbi araştırma, mükemmel ilaç harici seçenekler de olsa, ilaçların etkililiğini araştırır. Bu durum, sonrasında bilimsel olmayan önerilerle dolacak bir pazarı doğuran “bilimsel kanıt vakumu” oluşturmakta, bu durum da pek çok kişi tarafından suistimal edilebilmektedir. Günümüzde yaşam tercihleri ve diğer girişimlerin iyilik haline etkilerine ilişkin yeterli kanıt yoktur. Çoğu işlem karmaşık ve standart dışıdır. İleri sürülen çalışmalar araştırma tekniği açısından küçük, zayıf, muğlak ve yetersizdir.

İyilik halini değerlendirmek ve belli standartlara oturtmak üzere Institue of Systems Biology tarafından 100K Wellness Project yürürlüğe konulmuştur. Bu projede sağlıklı bireylerin genom analizi, klinik biyokimya parametreleri, mikrobiyom ve organ spesifik proteinler, kalp, solunum ve uyku parametreleri belirlenecek ve kaydedilecektir. Başlangıç aşamasında 108 kişi olan proje 2014 yılında başlatılmıştır. İlk amaçlardan birisi projenin teknik fizibilitesini çıkarmak ve verilerin potansiyel kullanım alanlarını belirlemektir. 100K projesi ve dinamik veri bulutu tıbbi dönüşüme çeşitli şekillerde katkı sağlayabilir;

• İyilik halinin bilimsel metriklerini sağlayabilir,
• Bireyde hastalıkların erken kökenlerini incelemeye katkı sunabilir,
• Hastalıkların başından sonuna tüm sürecinin takibine izin verebilir.

100K projesinde çok boyutlu veri kümesinin zamansal örüntü analizinin yapılması gerekecektir.

Son yıllarda iyilik haline ilişkin davranışların rutin takibi özellikle giyilebilir takip teknolojileri sayesinde giderek yaygınlaşmaktadır. PWC Health Research Institute’e göre ABD’de bireylerin %20 kadarı takip aygılarına ve akıllı telefonlarında sağlık uygulamalarına sahiptir. Bu ucuz araç ve uygulamalar yaşamsal bulguları ve hatta tanısal değeri olan bazı durumları da takip edebilmektedir. Bu teknolojiler ilaç dışı seçeneklerin değerlendirilmesi için kullanılabilir. Bu yaklaşım sağlık ve iyilik hallerine ilişki motive ve merakli kişilerin katılımı ile araştırmalar yapılabileceği anlamına gelir. Sıklıkla “vatandaş bilim adamı (citizen scientists)  olarak da nitelenen bilimle profesyonel olarak uğraşmayan katılımcı-meraklıların oluşturacağı ağ, bir kitlesel kaynak kullanım örneği olarak bilimsel soruları aydınlatmaya ve araştırmalar yapmaya yönelebilir. Son yıllarda beslenme alışkanlıklarını (süt tüketimi, kahve, fındık, Akdeniz diyeti vs.), fiziksel aktivite, uyku düzeni gibi yaşamsal parametrelerin takibi konusunda ciddi ilgi artışı bulunmaktadır. Bu ilgi artışı kapsamlı ve bilimsel araştırmalar için kullanılabilir. Bu şekilde, araştırmacılar ile “vatandaş bilim adamları” iyilik halinin araştırılması konusunda bir hizaya getirilebilir ve araştırmacılar ile katılımcılar arasındaki mesafe kapanabilir.